تحلیل الگوی سینوپتیکی طوفان های گرد و غبار در منطقه جنوبی حوضه خزری

طوفان های گرد و غبار از پدیده های مخرب آب و هوایی می باشند که همه ساله خسارات جبران ناپذیری به مناطق شهری، مزارع، تاسیسات، جاده ها و غیره وارد می کنند. این پدیده متاثر از شرایط جوی خاصی است که در صورت شناخت سازوکار تکوین و گسترش آن، می توان از آسیب های فراوانی که به محیط وارد می کنند کاسته و یا با آن مقابله کرد. به دلیل موقعیت جغرافیایی ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، این کشور مکرراً در معرض سیستم های گرد و غبار محلی و سینوپتیکی قرار می گیرد. با توجه به مسیر حرکت سیستم ها و نحوه ی قرارگیری فرودها و کم فشارها، مهم ترین منبع گرد و غبار های وارد شده به ایران، شمال شبه جزیره عربستان، شمال صحرای کبیر آفریقا، نواحی شرقی سوریه و شمال غربی عراق می باشند که با حرکت طوفان به سمت شرق باعث حرکت و جابه جایی گرد و غبارها شده و ایران را تحت تاثیر قرار می دهند. با توجه به قرار گرفتن منطقه جنوبی خزر، بین رشته کوه البرز و دریای خزر هر چند این دو پدیده طبیعی، از جمله عوامل بازدارنده رخداد گرد و غبار محسوب می شوند ولی با این وجود، هم چنان شاهد روزهای همراه با گرد و غبار در منطقه مذکور می باشیم. در این پژوهش، به بررسی عوامل همدید موثر بر رخداد این پدیده جوی در حوضه جنوبی خزر پرداخته شد. هم چنین، از داده های روزانه گرد و غبار، سرعت باد و نقشه های سینوپتیکی در ایستگاه های منطقه مذکور که توسط سازمان هواشناسی تهیه می شود، استفاده شده است. تحلیل شرایط همدیدی که باعث ایجاد طوفان گرد و غبار در منطقه می شود می تواند در پیش بینی طوفان های گرد و غبار در مناطق شمالی کشور نیز موثر باشد. انتظار می رود نتایج این پژوهش در شناسایی شرایط هواشناختی و سینوپتیکی موثر در انتشار گرد و غبار به مناطق شمالی کشور مفید بوده و در افزایش صحت پیش¬بینی پدیده گرد و غبار در این مناطق مورد استفاده قرار گیرد. نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان داد که میزان گرد و غبار هم از لحاظ زمانی و هم مکانی دارای تفاوت است و در برخی مکان ها به نسبت موقعیت جغرافیایی که داراست روزهای گرد و غباری بیش تری در آن ها رخ می دهد. هم چنین سامانه های مختلفی در وقوع پدیده گرد و غبار در منطقه نقش دارد.